Praca detektywa – co polskie prawo mówi o podsłuchiwaniu?

Wielu osobom praca detektywa kojarzy się z zakładaniem kolejnych podsłuchów. Tymczasem warto zastanowić się nad tym, czy taki podsłuch jest legalny oraz kto i kiedy może z niego korzystać.

Czy to jest legalne?

Polskie prawo, a konkretniej ustawa z dnia 16 lipca 2004 roku, zakazuje stosowania podsłuchów. Zgodnie z artykułem 267 każdy, kto wchodzi w posiadanie informacji nieprzeznaczonej dla niego, stosując w tym celu takie metody, jak podłączenie się do przewodu służącego do przekazywania informacji lub przełamując elektroniczne, magnetyczne albo inne szczególne jej zabezpieczenie zagrożony jest nie tylko karą grzywny, ale nawet pozbawieniem wolności na okres aż do dwóch lat. Identyczna kara nakładana jest na osoby, które posługują się urządzeniem podsłuchowym. Mimo to polskie prawo dopuszcza sytuacje, w których stosowanie podsłuchu nie jest zakazane.

Podsłuchiwanie zgodne z prawem

Obecnie wyróżnia się dwie formy legalnego stosowania podsłuchu:

podsłuch procesowy;
podsłuch operacyjny.

Podsłuch procesowy stosuje się tylko wtedy, kiedy właściwy sąd wyda na to zgodę. Celem stosowania takiego podsłuchu jest nie tylko wykrycie, ale również zapobieganie popełnieniu określonego przestępstwa. Podsłuch operacyjny również wymaga decyzji sądu, ale – tu UWAGA! – jego stosowanie można rozpocząć jeszcze zanim taka decyzja się pojawi. Chodzi tu o sytuacje, w których decyzję o stosowaniu podsłuchu wydaje prokuratura. Jeżeli w toku postępowania sąd nie zdecyduje się na wyrażenie zgody na stosowanie podsłuchu, należy go natychmiast usunąć. Na takie formy podsłuchu decydują się następujące instytucje:

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW),
Policja,
Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA),
Wywiad Skarbowy,
Służba Wywiadu Wojskowego (SWW),
Służba Kontrwywiadu Wojskowego (SKW),
Straż Graniczna,
Agencja Wywiadu (AW),
Żandarmeria Wojskowa.

Podsłuch przez instytucje wymienione wyżej można stosować tylko wtedy, kiedy pojawia się ryzyko zagrożenia bezpieczeństwa kraju, instytucji lub osób. Chodzi tu na przykład o podejrzenie handlu ludźmi, szpiegostwa, terroryzmu, a nawet samobójstwa pojedynczej osoby.

Kiedy detektyw może zdecydować się na stosowanie podsłuchu?

Jedną z sytuacji, kiedy stosowanie podsłuchu przez detektywa jest w pełni legalne, jest zgoda osoby podsłuchiwanej. Podsłuch można również wykorzystać w sytuacji rozmowy z osobą, którą podejrzewamy o popełnienie przestępstwa lub też dopiero taki zamiar. Tutaj jednak musi być spełniony warunek: informacje przekazywane w czasie podsłuchiwania muszą być przeznaczone dla osoby, którą podsłuchujemy. Chodzi tu bowiem o to, że w takiej sytuacji podsłuch jest traktowany jedynie jako narzędzie, które pozwala utrwalić pewne fakty.

Jak to wygląda w sądzie?

Sąd to miejsce, w którym wykorzystane mogą być jedynie te dowody, które powstały czy zostały zdobyte zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Jeżeli więc zatrudniony przez ciebie detektyw wmawia ci, że podsłuch, który zamieścić w tajemnicy przed twoim mężem w jego telefonie pozwoli uzyskać materiał dowodowy w sprawie rozwodowej, lepiej poszukaj innej agencji. Taki dowód nie zostanie dopuszczony przez sąd, a ty jako osoba zlecająca założenie podsłuchu możesz mieć naprawdę poważne kłopoty.

Na czym więc bazuje detektyw w swojej pracy?

Wiele osób zapyta w tym miejscu skąd detektyw czerpie informacje skoro korzystanie z urządzeń podsłuchowych jest nielegalne. Oczywiście nie brakuje agencji, które w pogoni za sukcesem decydują się łamać prawo. Trzeba jednak pamiętać, że dowody zdobyte w drodze łamania przepisów nic nie znaczą i nie pomogą na przykład w uzyskaniu rozwodu z orzeczeniem o winie. Praca detektywa to przede wszystkim obserwacja i śledzenie osób i monitorowanie źródeł informacji co prowadzi do zbierania informacji o nich. Trzeba bardzo wyraźnie powiedzieć, że detektyw nie dysponuje żadnymi specjalnymi prawami, które stawiają go ponad zwykłym Kowalskim. Na zawód detektywa patrzymy przez pryzmat filmów szpiegowskich, które tak naprawdę nie mają nic wspólnego z rzeczywistością.

Skoro nie podsłuch, to może broń?

Czy detektyw może korzystać z broni palnej? Jej posiadanie nie jest niezbędne do wykonywania tej pracy. Tak naprawdę większość detektywów nie dysponuje bronią. Posiadają ją ci, którzy przed założeniem agencji czy rozpoczęciem pracy w firmie tego rodzaju, pracowali w Policji. Należy jednak podkreślić, że detektywi bardzo rzadko zajmują się sprawami, które wymagają stosowania broni. Zdecydowana większość detektywów wychodzi z założenia, że posiadanie broni może tak naprawdę stać się poważnym problemem. Nie łatwo bowiem po nią sięgnąć i z roli ścigającego wejść w rolę ściganego. A stąd już krok do poważnych problemów, które skończyć mogą się nawet za kratami zakładu karnego. Detektywni potrafią skutecznie bronić się, nie wykorzystując broni palnej, a siłę własnych mięśni. Wśród nich nie brakuje bowiem osób, które do perfekcji opanowały sztukę samoobrony. Często uprawiają sztuki walki takie jak karate, judo czy aikido – ich znajomość istotnie pomaga w pracy. Nie mówiąc już o doskonałej kondycji fizycznej.