Rozwód to jedno z najmniej przyjemnych życiowych doświadczeń. Z pewnością lepiej stronić od tego rodzaju „przygód”, jednak czasami to po prostu niemożliwe. Gdy już małżeństwo ewidentnie się rozpada, rozwód może okazać się najlepszym spośród wszystkich ewentualnych rozwiązań. Aby jednak go sfinalizować, należy przebrnąć przez kilka nieprzyjemnych procedur – jedną z nich jest podział majątku. Na czym właściwie polega i jak się go przeprowadza?

Co, komu i na jakich zasadach?
Prawo zakłada, że w trakcie rozwodu podziałowi podlegają aktywa majątku wspólnego małżonków. Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 43 stanowi, że małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jeśli jednak zaistnieją ważne powody, dla których jeden z małżonków ubiegałby się o podział proporcjonalny do stopnia, w jakim mąż i żona przyczynili się do wzrostu owego majątku, sąd może uwzględnić owe proporcje. Warto jednak wiedzieć, że opieka nad dziećmi, a także dbanie o gospodarstwo domowe nie może być w podobnym przypadku bagatelizowane. W związku z tym, jeśli mąż przez lata był jedynym „żywicielem rodziny”, a żona w tym czasie zajmowała się wychowywaniem dzieci i prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego, małżonek nie może rościć sobie praw do całości albo większej części majątku wspólnego, chyba że udowodni żonie rażącą niegospodarność.
Skład majątku ustalany jest przez sąd związany poprzednio wydanymi prawomocnymi orzeczeniami, stanowiącymi, że dany składnik wchodzi lub nie do majątku wspólnego. W razie zaistnienia sporu sąd może wydać postanowienie wstępne. Ustalenie wartości poszczególnych składników następuje według cen z chwili orzekania o podziale.
Kwestia podziału majątku nie musi być rozstrzygana sądownie. W grę wchodzi na przykład mediacja, która polega na zawarciu przez małżonków umowy, w której określa się m.in. przedmiot mediacji, osobę mediatora oraz sposób jego wyboru. Po zakończeniu mediacji sporządza się protokół, w którym zamieszcza się ugodę, jeśli oczywiście została zawarta. Po zatwierdzeniu ugody przez sąd, nabiera ona mocy prawnej.
Podział majątku może dokonać się także przed sądem polubownym. Małżonkowie sporządzają wówczas umowę, w której wskazują przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego wyniknął bądź może wyniknąć spór. Wskazany przez małżonków arbiter orzeka w sprawie podziału. Ustalenia należy zawrzeć w formie pisemnej, np. w wymienionych pomiędzy stronami pismach lub oświadczeniach.

Podział majątku a kredyt
Złośliwi twierdzą, że w dzisiejszych czasach, gdy trwałość związków małżeńskich pozostawia wiele do życzenia, to kredyt zdaje się łączyć dwoje ludzi silniejszymi więzami niż małżeństwo. Coś w tym jest… Jeśli bowiem chodzi o zasadę, nie dopuszcza się obciążenia jednego z małżonków spłatą zobowiązania finansowego, toteż na przykład kredyt hipoteczny do momentu spłaty obciąża dwie osoby. W praktyce jednak dopuszcza się możliwość obciążenia jednej lub obu stron w różnych proporcjach, ale za zgodą obydwojga małżonków.
Dokonując podziału majątku, sąd powinien wziąć pod uwagę wysokość kredytu hipotecznego. Chodzi tutaj o szacowanie wartości lokalu, który jest przedmiotem podziału. Jeśli więc sąd ustala wysokość spłat na rzecz jednego z małżonków, jednocześnie przyznając własność nieruchomości drugiemu, powinien brać pod uwagę nie rynkową wartość nieruchomości, ale tę pomniejszoną o wartość kredytu.
Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że pomimo rozwodu małżonkowie nie przestają być dłużnikami banku, obydwoje przecież zawierali umowę kredytową. Sąd nie może zwolnić jednego z małżonków z obowiązku spłacania długu zaciągniętego wobec instytucji finansowej, ponieważ w jego kompetencjach leży dokonywanie podziału aktywów, podczas gdy dług zalicza się do pasywów. Nawet jeśli obciążone hipoteką mieszkanie przypada jednej ze stron, druga nie przestaje być dłużnikiem. W sytuacji gdy dochody jednego małżonka są odpowiednio duże, bank może zgodzić się na przejęcie długu przez jedną ze stron. W takiej sytuacji małżonkowie zawierają porozumienie, na mocy którego jednemu z nich przypada w udziale mieszkanie, a także zobowiązanie finansowe, jakim ów lokal jest obciążony.

Ile to kosztuje?
Koszty związane z dokonaniem podziału majątku uzależnione są od kilku czynników. Po pierwsze, znaczenie ma zgodność w kwestii sposobu dokonania podziału. Jeśli na przykład sprawa odbywa się sądownie, wniosek podlega opłacie w wysokości 1000 złotych. W sytuacji gdy małżonkowie przedłożą wspólny projekt podziału, koszt zmniejsza się do 300 złotych.
Koszty podziału majątku to również wynagrodzenie biegłego, jeśli jego powołanie jest konieczne dla sprawy. Należy uwzględnić również koszty związane z mediacją, a także z ewentualną apelacją, jeśli orzeczenie sądu będzie niezadowalające dla stron. Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że istnieje możliwość zwolnienia z opłat – w całości lub w części. Może domagać się tego osoba, która złożyła oświadczenie, że nie jest w stanie uiścić żądanych opłat bez poważnego nadszarpnięcia domowego budżetu, uwzględniwszy koszty utrzymania siebie i rodziny.